Powołanie do spadku może wynikać z ustawy lub testamentu spadkodawcy. Dziedziczenie ustawowe występuje w sytuacjach, gdy osoba zmarła nie pozostawiła ważnego testamentu, gdy nikt nie został powołany do dziedziczenia oraz w przypadku, gdy żadna z osób które zostały powołane, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Natomiast podstawą dziedziczenia testamentowego, jak sama nazwa wskazuje, jest testament, w którym spadkodawca rozrządza swoim majątkiem. Może on w każdej chwili odwołać cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia.

Odwołanie testamentu może nastąpić na kilka sposobów. Spadkodawca może sporządzić nowy testament lub dokonać zmian w starym w ten sposób, że zostanie przedstawiona wola odwołania jego postanowień. Testament można także zniszczyć lub pozbawić go cech, od których zależy jego ważność (np. wykreślenie podpisu), co skutkować będzie jego odwołaniem.

Przesłanki nieważności testamentu zostały wskazane w art. 945 kodeksu cywilnego. Sporządzony testament będzie nieważny, gdy został sporządzone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, pod wpływem błędu uzasadniającego, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści oraz pod wpływem groźby.

Kodeks cywilny przewiduje w swojej treści mnogość rodzajów testamentów. Testamenty dzielą się na zwykłe oraz szczególne. Do testamentów zwykłych zaliczyć należy testament holograficzny (sporządzony w całości pismem ręcznym, podpisany oraz opatrzony datą), testament notarialny (sporządzony w formie aktu notarialnego przez uprawnionego notariusza) oraz testament alograficzny (ustne oświadczenie woli spadkodawcy wobec wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy lub kierownika urzędu stanu cywilnego, w obecności co najmniej dwóch świadków, które zostaje spisane na protokole, który następnie powinien być podpisany przez obecne osoby). Testamentem szczególnym jest natomiast testament ustny (ustne oświadczenie ostatniej woli przed co najmniej trzema świadkami np. w przypadku obawy wystąpienia rychłej śmierci), testament podróżny (na polskim statku morskim lub powietrznym przed dowódcą statku lub jego zastępcą poprzez oświadczenie swej woli w obecności dwóch świadków) oraz testament wojskowy (uregulowany w rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej wydanym w porozumieniu z Ministrem Sprawiedliwości)

Zdolną do dziedziczenia jest osoba fizyczna, która żyje w chwili otwarcia spadku lub osoba prawna, która istnieje w chwili otwarcia spadku. Zdolne do dziedziczenia jest także dziecko już poczęte w chwili otwarcia spadku, jednak aby doszło do dziedziczenia wymagane jest, aby urodziło się żywe. Spadkobiercą może zostać także fundacja ustanowiona w testamencie przez spadkodawcę, jeżeli zostanie wpisana do rejestru w ciągu dwóch lat od ogłoszenia testamentu.

Art. 928 kodeksu cywilnego stanowi, że niegodnym do dziedziczenia sąd może uznać spadkobiercę, który dopuścił się umyślnego ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy, podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności lub umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu podrobionego lub przerobionego. Taki spadkobierca zostaje wyłączony z dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

Dziedziczenie jest zależne od istnienia formalnego związku małżeńskiego. Rozwiedziony małżonek traci wszelkie prawa wynikające ze związku małżeńskiego, a co za tym idzie także prawo do dziedziczenia ustawowego. Co więcej osoba ta traci również prawo do żądania zapłaty zachowku. Małżonek jest także wyłączony od dziedziczenia, jeżeli spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione. Jak wynika z powyższego małżonek pozostający w separacji jest traktowany w ten sam sposób co małżonek rozwiedziony.

Jeżeli wstąpi sytuacja, że osoba zmarła nie pozostawiając po sobie testamentu lub testament okaże się nieważny lub wszyscy powołanie do dziedziczenia odrzucą bądź nie będą mogli dziedziczyć, zastosowanie znajdą przepisy o dziedziczeniu ustawowym. W przypadku dziedziczenia ustawowego to sąd w postępowaniu spadkowym albo notariusz ustali uprawnionych spadkobierców na podstawie przepisów kodeksu cywilnego.

Najprostszym sposobem jest własnoręczne spisanie testamentu, a następnie jego podpisanie i opatrzenie właściwą datą. Testament może zawierać rozrządzenie tylko jednego spadkodawcy. Ważny testament może sporządzić i odwołać jedynie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, nie można dokonać tego przez przedstawiciela. Drugim najczęściej występującym sposobem sporządzenia ważnego testamentu jest udanie się do notariusza, który za odpowiednią opłatą przeprowadzi osobę przez cały proces związany ze sporządzeniem testamentu. W szczególnych sytuacjach możne zostać sporządzony testament również w inny sposób przedstawiony w punkcie dotyczącym dozwolonych form testamentów.

Dziedziczenie ustawowe wynika z przepisów kodeksu cywilnego i co do zasady może prowadzić do znacznego rozłożenia całości spadku na uprawnionych spadkobierców. W pierwszej kolejności z ustawy powołane do spadku są dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek, którzy dziedziczą w częściach równych, jednak część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku. W dalszej kolejności jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, jego udział przypada jego dzieciom w częściach równych. W przypadku braku zstępnych, całość spadku dziedziczy małżonek wraz z rodzicami. Każdy z rodziców dziedziczy w wysokości jednej czwartej spadku w zbiegu z małżonkiem, któremu przysługuje jedna druga całości. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych. Dalsze osoby uprawnione do dziedziczenia ustalane są na podstawie kolejnych przepisów kodeksu cywilnego.

Spadkodawca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza). Uprawiony spadkodawca może także spadek po prostu odrzucić. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Brak złożenia takiego oświadczenia poczytuje się za przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi, chyba że spadkobiercą jest osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna, wtedy brak oświadczenia w terminie jest jednoznaczna z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Stwierdzenie nabycia spadku stwierdza sąd na wniosek osoby mającej w tym interes lub notariusz przez sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia. Domniemywa się, że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenia dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Tak jak zostało to przedstawione w punkcie poprzedzającym, spadkobierca może przyjąć spadek wprost, co oznacza, że za ewentualne długi spadkobiercy będzie odpowiadać w ich pełnej wysokości całym swoim majątkiem. Natomiast kodeks cywilny uprawnia spadkobiercę do przyjęcia spadku z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkodawcy (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), co oznacza, że za ewentualne długi spadkobierca będzie odpowiadać jedynie do wysokości odziedziczonych aktywów.

Zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy w wysokości połowy wartości przysługującego udziału, chyba że uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli uprawniony zstępny jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Przy ustaleniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku uwzględnia się także spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy odrzucili spadek, natomiast nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Dziedziczenie testamentowe co do zasady jest łatwe, szybkie i przyjemne. Sprawy spadkowe w przypadku zgodnego wniosku spadkobierców zwykle kończą się na pierwszym posiedzeniu na podstawie wydanego przez sąd postanowienia ustalającego osoby uprawnione i przysługujące im udziały. Sytuacja ulega komplikacji gdy uczestnicy postępowania nie zgadzają się co do zakresu dziedziczenia. Wtedy postępowanie spadkowe może trwać miesiącami, a w skrajnych przypadkach nawet latami.

Wniosek o nabycie spadku składa się do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, a jeżeli zamieszkania w Polsce nie da się ustalić, do sądu miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego części. W przypadku braku powyższych podstaw wniosek składa się do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy. Opłatę od wniosku o stwierdzenia nabycia spadku pobiera się w wysokości 50 złotych plus 5 złotych tytułem wpisu do rejestru spadkowego. Dodatkowo po zakończeniu postępowania, należy uiścić opłatę w wysokości 6 złotych za każdą rozpoczętą stronicę wydanego postanowienia spadkowego ze stwierdzeniem prawomocności. W przypadku bardziej zawiłych spraw spadkowych koniecznym może być zwrócenie się do radcy prawnego lub adwokata, który w profesjonalny sposób przeprowadzi klienta przez całe postępowanie spadkowe. Koszty takiej pomocy prawnej zależne są od zawiłości sprawy i indywidualnej wyceny przez pełnomocnika.